Op het jaarcongres van de Pensioenfederatie op 7 november werd een presentatie gehouden van het onderzoek van economisch onderzoeksinstituut SEO (zie bijlage) dat is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam.  Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Pensioenfederatie en daaruit komt naar voren dat het merendeel van de Nederlanders voorstander blijft van solidariteit tussen verschillende groepen pensioendeelnemers. Uit de representatieve steekproef bleek volgens de Pensioenfederatie dat niet minder dan 73% van de werkenden voorstander is van verplichte deelname aan een pensioenregeling. En maar 14% van de ondervraagden wil helemaal niet deelnemen aan een pensioenregeling. Zelfs van de zelfstandigen is 58% vóór verplicht pensioensparen tegen 28% die dat pertinent niet wil volgens het onderzoek. Respondenten gaven aan de voordelen van verplichte deelname groter te vinden dan de nadelen. Belangrijk voor hen is dat ze zich niet zelf actief met hun pensioen hoeven bezig te houden; dat het geregeld is. Ook het feit dat sommige groepen meer profijt hebben van de solidariteit in ons pensioenstelsel dan andere, wordt door een meerderheid niet als problematisch ervaren, aldus de Pensioenfederatie. Dat geldt voor de solidariteit van mannen met vrouwen, lager opgeleiden met hoger opgeleiden, jongeren met ouderen (!) en arbeidsgeschikten met arbeidsongeschikten. Minder draagvlak is er alleen voor solidariteit met mensen die door een ongezonde leefstijl arbeidsongeschikt raken volgens het persbericht. Dit zijn toch wel opvallende conclusies uit het onderzoek.

Visie van de voorzitter van de Pensioenfederatie
Het jaarcongres werd geopend door voorzitter Kick van der Pol met: “Het Nederlandse pensioenstelsel staat voor grote uitdagingen. Vertrouwen en het gevoel van zekerheid zijn omgeslagen in wantrouwen en onduidelijkheid over wat op termijn te verwachten is. Daarbij komt dat de veranderende arbeidsmarkt druk legt op de verplichte solidariteit en collectiviteit. Er is dus werk aan de winkel voor de pensioensector, en laat duidelijk zijn: dat werk gebeurt ook! Er wordt hard gewerkt aan het verbeteren van de dekkingsgraden, het bestuursmodel wordt gemoderniseerd, de pensioencontracten gaan grondig op de schop en we kijken met een open blik naar verantwoorde mogelijkheden om meer in Nederland te investeren.” Maar de voorzitter had ook een opvallende boodschap: de vergrijzing heeft de reserves van de pensioenfondsen uitgeput. “Het langer leven hebben we gefinancierd door in te teren op de buffers.”  En sinds de jaren negentig is er gemiddeld 20% dekkingsgraad verloren gegaan door de hogere levensverwachting. De meeste pensioenfondsen hebben op dit moment een dekkingsgraad die nauwelijks voldoende is, aldus de voorzitter. Maar de prangende vraag is hoe dit interen op de buffers mogelijk is geweest bij de wettelijke plicht om kostendekkende premies te hanteren. Heeft de toezichthouder DNB zitten slapen?

Presentatie door de tweede wetenschapper
Congresspreker professor Wim van Oorschot van de Katholieke Universiteit Leuven ging in zijn betoog uitgebreid in op de solidariteit binnen collectieve pensioenen, vooral vanuit een sociologisch perspectief gezien (zie bijlage). Hij stelde dat de maatschappelijke context is veranderd. Niet alleen op het gebied van arbeidsverhoudingen, maar ook vanwege de impact van de informatiemaatschappij. De bereidheid om solidair te zijn hangt volgens hem in belangrijke mate af van het antwoord op twee vragen: “Is de verlangde bijdrage op termijn in mijn eigen belang?” en “Wordt mijn bijdrage intussen besteed aan de juiste mensen?”. Van Oorschot verwacht dat het verschil in verwachte levensduur het draagvlak voor solidariteit kan gaan aantasten. Hij gaf ter overweging om te komen tot een systematiek waarbij de pensioenuitkering geleidelijk afneemt bij het stijgen van de leeftijd van de gepensioneerde, oftewel geen kansdifferentiatie aan de voorkant via premie en opbouw, maar aan de achterkant via de pensioenuitkering. Een goede gedachte?

Nieuwsbrief van de Stichting Pensioenbehoud van 11 november 2013.