In het pensioendebat wordt vooral door veel jongeren en sommige politieke partijen gesteld dat elke deelnemer zijn eigen pensioenpotje moet krijgen. De waarde van dat pensioenpotje wordt uitgedrukt in geld, maar wordt belegd. Dat kan individueel, maar in de praktijk bijna altijd collectief vanwege de kostenvoordelen met daardoor hogere rendementen en die zijn nodig om het pensioen te kunnen betalen, zo mogelijk met compensatie voor de inflatie (indexering). 

Staatssecretaris Klijnsma heeft het in de Nota naar aanleiding van het verslag bij haar wetsvoorstel over het Algemeen Pensioenfonds over 'eigendomsrechten'. In een overzicht wordt gesteld dat bij de premiepensioeninstelling en verzekeraar de eigendomsrechten van het pensioen 'individueel' zijn. Bij alle andere soorten pensioenfondsen “afhankelijk van regeling'. 

De vraag is dan ook belangrijk hoe het zit met het juridisch en economisch eigendom van de pensioenaanspraken van de deelnemer. Pensioenaanspraken houden een zeker eigendomsrecht in. Immers een deel van de arbeidsbeloning wordt gereserveerd voor de pensioenvoorziening en is daarmee een deel van de arbeidsbeloning. Pensioen is uitgesteld loon dat wordt gebruikt voor de financiering van de pensioenaanspraak.

Eigendom

Dat persoonlijke eigendom van het pensioen blijkt ook uit de uitspraak van de Hoge Raad in 2012 waarin gesteld werd dat een pensioenaanspraak een zelfstandig vermogensrecht is (een op geld waardeerbaar overdraagbaar eigendomsrecht): 'Anders dan de klachten betogen, doet hieraan niet af dat een pensioenaanspraak een zelfstandig (voorwaardelijk) vermogensrecht vormt. Dat vermogensrecht ontstaat immers niet doordat het pensioenfonds bepaalde prestaties jegens de rechthebbende verricht, maar ontstaat rechtstreeks op grond van het vervuld zijn van de in het Pensioenreglement daartoe gestelde voorwaarden.'

Met de vaststelling dat een pensioenaanspraak van de deelnemer evenals een pensioenrecht van de gepensioneerde, een zelfstandig vermogensrecht is, biedt dat de mogelijkheid om op te komen voor zijn recht. Dat kan op basis van artikel 17 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (EU Handvest) door de eigenaar van een aanspraak of recht. Dit artikel geeft bescherming tegen aantasting van zijn eigendom met de wettelijke verplichting om via de rechter eventuele schade te laten compenseren.

Belang van de uitspraak

Belangrijk is om vast te stellen dat de ontvangen premies en gerealiseerde beleggingsopbrengsten juridisch eigendom zijn van het pensioenfonds, maar economisch van de deelnemer, slaper en gepensioneerde. De deelnemers en gepensioneerden hebben wel het economische eigendom van het pensioenvermogen. Het eigendom betreft dus een aanspraak of recht op een geldelijk bedrag voor het pensioen.

Nieuwsbrief van de Stichting Pensioenbehoud van 1 juni 2015.